دو مقاله فاطمی (س) در شماره 3-4 «بساتین»

شماره‌ي سوم و چهارم نشريه‌ي بساتين که در سال 1394 منتشر شد، شامل مقالاتي در پاسداشتِ مقام بانوي دو سرا، حضرتِ فاطمه‌ي زهرا، سلام الله عليها بود.

عنوان این دو مقاله «رسالة في تفسير سورة الكوثر، رشيدالدين فضل الله همداني (د. 718‌‌ق/1318م)» و «دست‌نويسي کهن از حاکم نيشابوري، در فضائل و مناقب فاطمه سيدة نساء العالمين(س)» بود. به مناسبت ایام شهادت آن حضرت، وبگاه بساتین اقدام به بازنشر این دو مقاله نموده است.

رسالة في تفسير سورة الكوثر، رشيدالدين فضل الله همداني (د. 718‌‌ق/1318م)

تقديم و تصحيح: حامد فياضي

ترجمه: محمد صانعي بيدگلي

چکيده

اين نوشتار به تصحيح رساله‌اي در تفسير سوره‌ي مبارکه‌ي کوثر، تأليفِ رشيدالدين فضل الله همداني (د. 718ق)، وزير حکيم فارسي زبان و مشهور دوره‌ي ايلخانيان، مي‌‌پردازد. برخي گزاره‌هاي صريح شيعي در عبارات رشيدالدين، مؤيد اين مطلب است که شايد رساله‌‌اي که اين‌جا تصحيح شده، چند صباح، پس از تغييرِ مذهب الجايتو (د. 716ق) به شيعه، نوشته شده باشد (زمستان 709‌‌ق). به‌کارگيري عبارت «الأئمّة المعصومين(ع)» يکي از اين گزاره‌‌ها است. رشيدالدين، در اين اثر، بعد از پاسخ به چند پرسش‌، نتيجه‌گيري مي‌کند، براي اين‌که امام علي(ع) پدرِ ذرّيه‌‌ي پيامبر(ص) از طريق فاطمه(س) باشد، به همين دليل، (وي به عنوان همسر فاطمه(س)) انتخاب شد؛ طبق نگاه او اين انتخاب بدين علّت بود که عدل اقتضا مي‌‌کند، فردي که از همه‌ي جوانب نزديک‌تر به پيامبر(ص) بوده باشد، بايد اين افتخار نصيب او گردد و رشيدالدين بر اين باور است که طبق شواهد قرآن و حديثي، آن فرد علي(ع) بود. اين اثر، دوازدهمين رساله از 19 رساله‌‌ي موجود در کتاب التوضيحات اوست که در ضمن مجموعه آثارش، با نام ‌‌المجموعة الرشيدية، گردآوري شده است. وي در اين مجموعه، طيّ هشت رساله، با محوريت تفسيرِ آيات قرآني و در يک مورد نيز در تفسير روايتي نبوي(ص)، پرداخته است. اين رساله‌ها مانند ساير آثار رشيدالدين فضل الله، اطلاعات دست اولي را درباره زمان وي در دسترس ما قرار مي‌‌دهند؛ امّا متأسّفانه برخي از آن‌ها، هنوز تصحيح يا مطالعه نشده‌‌اند. لذا نسخه‌‌اي که اين تصحيح بر آن مبتني است، مجموعه‌ي رشيديه (شماره‌ي 2324) مي‌‌باشد که نسخه‌اي از مجموعه‌‌‌ آثار رشيدالدين جامع التصانيف الرشيدية، در پاريس، به شمار مي‌رود.

کليدواژه‌ها: حضرت فاطمه زهرا (س)،سورة الکوثر، رشيدالدين فضل الله همداني، التوضيحات، المجموعة الرشيدية، نسخ خطي.

 دریافت مقاله

************************

دست‌نويسي کهن از حاکم نيشابوري، در فضائل و مناقب فاطمه سيدة نساء العالمين(س)

مجيد هادي‌زاده

چکيده

 فَضائلُ فاطمة الزَّهراءعليها السلام، عنوانِ رساله‏اي کم‏برگ، امّا ارزشمند و پربهاست، که اينک به تقريب، ده قرن و نيم، از زمان تدوين آن مي‌گذرد؛ اين رساله که از بُن، در شمار متون حديثي، قرار دارد، در شمارِ ريخته‏هاي قلميِ محدِّثِ سترگِ خراسان، حاکم نيشابوري (د. 405ق) است. وي در اين رساله حدود 230 حديث، مشتمل بر شمّه‏اي از احاديثِ مناقبِ فاطمه سيّدة نساء العالمين سلام الله عليها را، باز نموده است. مهم‌ترين سند حاکم در اين کتاب، رواياتي است که از مشايخ خود دريافته، امّا گاه به نقل از منابع مکتوب نيز مي‏پردازد. اين دستنويس گرانسنگ و گويا منحصربفرد در سال 588ق استنساخ شده است و اينک در ضمن مجموعه‌اي، به شماره 55 HK. 950 در کتابخانه‌ی عمومي 19 مِي (کتابخانه غازي سابق) در شهرِ صامسون ـ ترکيه، نگهداري مي‌گردد. نوشتار حاضر، خلاصه‌اي از مقاله‌اي نسبتاً تفصيلي در معرّفي اين رساله‌ی پرارج است که اينک به عنوان پيش درآمدِ چاپِ نسخه برگردان (فاکسيميله) اين رساله، در اين دفتر عرضه مي‌شود.

کليد واژه‌ها: فاطمه زهرا سلام الله عليها، فضائل و مناقب، حاکم نيشابوري، نسخ خطي، ترکيه.

دریافت مقاله